Hoe werkt de spijsvertering volgens de TCM

Hoe werkt het spijsverteringsvuur volgens de TCM

Hoe werkt de spijsvertering volgens de TCM, de maag en Milt werken nauw samen, de maag kan als de kookpot worden gezien en de Milt als het vuur. Voedsel en vloeistoffen worden in de mond gekauwd, in de mond vinden de eerste verteringsprocessen al plaats daarom is goed kauwen belangrijk, en naar de Maag (kookpot) gestuurd. De Milt (vuur) zorgt voor de brandstof ‘Qi’. De ‘soep (Qi)’ die ontstaat wordt verdeeld in een zuiver en onzuiver deel. Het zuivere deel rijst omhoog naar het Hart die er bloed van maakt en een deel gaat naar de Longen, waar het via de ademhaling door het lichaam circuleert. Het onzuiver deel wordt afgevoerd naar de darmen, waar de nog overblijvende voedingsstoffen worden onttrokken. Het overige wordt door de Dikke Darm als ontlasting uitgescheiden. De balans tussen de maag en de Milt zijn voor de vertering cruciaal.

Wanneer er teveel koud voedsel als rauwkost of gekoelde dranken wordt genuttigd wordt het verteringsvuur zwakker en zal er teveel van de Milt-Qi energie gevergd worden.

De milt.

De Milt is een van de belangrijkste organen vanuit de TCM gezien. We spreken hier niet alleen over het orgaan de milt maar over het functionele systeem de Milt. De TCM bekijkt alles holistisch, het functionele systeem houd het fysieke, emotionele en mentale aspect in.

Bij een Milt Qi deficiëntie is de milt energie verzwakt waardoor die zijn functies niet voldoende kan uitvoeren. Chronische vermoeidheid, candida, artritis en fybromyalgie komen vaak voor bij personen met een Milt-Qi deficiëntie.

 

De belangrijkste taak van de milt is vertering, de transformerende functie.

Alles wat wij eten wordt door de Milt omgezet in voor ons lichaam bruikbare energie en Bloed. Als dit proces niet goed gaat kan iemand zich moe voelen dit kan dan weer leiden tot een slechte eetlust, slechte spijsvertering, opgezette buik en een zwaar gevoel in de ledematen.

Een transformerende functie van de milt is het verwijderen van vocht en slijm uit de meridianen en organen van het lichaam. Problemen hiermee kunnen zich uitten in oedeem, diarree en vocht vasthouden. Als vocht verandert in flegma (slijm) kunnen vleesbomen / cysten / tumoren en  vele andere problemen ontstaan.

Een volgende taak van de Milt is om het bloed binnen de vaten te houden. Het snel krijgen van blauwe plekken, spataderen, bloedingen zijn een teken van zwakte van de Milt.

Ook zorgt de Milt ervoor dat de organen op zijn plaats blijven is er een zwakte van de milt kan de baarmoeder, anus verzakken dit noemen we een prolaps. Een hernia kan ook een teken zijn van een zwakke Milt.

De Milt controleert de spieren, bij een goede werking van de Milt zijn de spieren gezond en krachtig. Slappe spieren en overgewicht kunnen een gevolg zijn van een zwakke Milt.

Door kou en teveel aan vocht kan de Milt beschadigen. De milt hoort bij het element aarde, als er teveel water bij aarde komt dan krijg je modder, wordt dit te koud dan wordt het plakkerig en dingen blijven vastzitten. Zo werkt het ook in het lichaam.

De emotie denken hoor bij de Milt. Als je piekert en eindeloos je gedachten herhaald kan dat een teken zijn van een Milt die uit balans is. Je blijft de gedachten maar herhalen, je kan ze niet verteren. Een sterke Milt geeft een goede mentale focus en uithoudingsvermogen om langdurig te studeren.

Damp

De vertering van voedsel komt in het gedrang waardoor er ophoping en vertroebeling kan ontstaan in het hele verteringssysteem. Dit wordt binnen de TCM Damp genoemd. Damp kan ook ontstaan door verminderd kracht van de longen. Een goede ademhaling, voldoende zuurstof, is voor alle processen in het lichaam essentieel. Damp verspreidt zich over heel het lichaam en kan zich laten zien in o.a. oedeem, overgewicht, loopneus, schimmels, dufheid, en stinkende ontlasting, maar ook eczeem, schimmels en Candida Albicans.

Slijmvormende voeding zoals melk, kaas, soja, overmatig koud en rauw voedsel en energetisch Koud voedsel, kunnen het Aarde element uit balans brengen waardoor Damp kan ontstaan.

Belangrijkste symptomen bij een verzwakte milt

  • Vermoeidheid
  • Zwakte of zwaar gevoel in de ledematen
  • Oedeem
  • Bleek gezicht
  • Ontlasting is niet stevig
  • Gebrekkige eetlust
  • Piekeren
  • Slapeloosheid
  • Prikkelbaar darm syndroom
  • Snel blauwe plekken
  • Koude handen en voeten
  • Slechte adem
  • Over- of ondergewicht

Voeding om je Milt te versterken

Vanuit de Chinese voedingsleer wordt er gekeken naar de energetische werking van het voedsel op het lichaam. Welk voedsel verkoelt, verwarmt, droogt uit, bevochtigd is allemaal vastgelegd.

De Milt wordt verzwakt door kou en vocht, dit dien je dus te vermijden bij een Milt zwakte. Rauwe voeding is zeer koelend. Het lichaam moet dan eerst het voedsel verwarmen voordat het verteerd kan worden. Bij een zwakke Milt kost dit extra veel energie en het spijsverteringssysteem verzwakt. Koude dranken, ijsjes geven hetzelfde effect. Niet alleen verkeerde voeding, maar ook eenzijdig eten of een teveel aan vet, alcohol, melkproducten, rauwkost, kruiden en suiker kunnen de miltenergie verzwakken. Hetzelfde geldt voor onregelmatig eten, lang vasten of gehaast eten.

Wat is wel geschikt en Milt opbouwend.

Welke voeding herstelt het aarde-element? De kleur van aarde is geel. Veel gele voedingsmiddelen sterken het aarde-element. Daarnaast sterken van nature zoete voedingsmiddelen het aarde-element. Hieronder volgen aan aantal voedingsmiddelen die het aarde-element versterken:

  • Groenten: pompoen, wortel, bataat, alle koolsoorten, venkel, rode biet en vele andere groenten.
  • Granen: gierst, rijst, amarant, maïs, polenta, boekweit, quinoa, spelt, haver
  • Vlees: kip, rundvlees, kalkoen.
  • Vis: Forel, haring, zalm, makreel, tonijn
  • Olie en Vet: roomboter, ghee, olijfolie, sesamolie, beenmerg, kokosolie, reuzel
  • Fruit: kleine hoeveelheden seizoen fruit het liefst als compote.
  • Dranken: heet water, af en toe: granenkoffie, venkelthee, Yogi-thee
  • Peulvruchten: erwten, linzen, adukiboontjes, kikkererwten, tempé
  • Verwarmende kruiden: komijn, anijs, koriander, kaneel, gember
  • Noten en zaden: kleine hoeveelheden amandel, walnoot, sesam, tahin, pijnboompitten, zonnebloempitten

Basisadviezen om je spijsvertering te versterken en zelfs wat af te vallen.

Het midden versterken,

hiermee wordt bedoeld dat je het spijsverteringsvuur optimaal laat werken. naarmate je ouder wordt verminderd de werking van de spijsverteringsorganen volgens natuurlijke weg. Daarom wordt met het ouder worden het verteringsproces belangrijker ook om overgewicht te voorkomen.

Honger lijden verzwakt het midden

Het is een schijnoplossing om het lichaam te onthouden van goede voedingsmiddelen. Uiteindelijk verergert het en zal je zwaarder worden. Het midden heeft energie nodig om vet te kunnen afbouwen en water uit te kunnen scheiden. Het beste om dit proces te ondersteunen is om de functies te ondersteunen door het eten van aromatische, warme maaltijden vooral in de ochtend en middag.  Het gebruik van shakes, maaltijdrepen of andere diëten is een aanslag op de milt. In feite is het energieloze voeding. Daarnaast zijn ook hypes als raw food en smoothies zeer nadelig voor de milt energie. Elke voedingswijze waarbij niet wordt gekookt vermindert de hoeveelheid energie in het lichaam.

Stagnaties kunnen het midden blokkeren met betrekking tot het omzetten van voedsel.

Door onder spanning te eten of niet met aandacht te eten kan het voedsel niet goed verteerd worden. Je kan dit letterlijk voelen het eten ligt dan te zwaar op de maag. Of je hebt last na het eten van een opgeblazen buik. Maar ook zwaar verteerbaar voedsel dat te vet, te koud en te bevochtigend of van slechte kwaliteit is kan dit veroorzaken.

Ontbijt tussen 7 – 9 uur

‘s- Ochtends is onze verteringskracht het sterkst. Volgens de TCM hebben de spijsverteringorganen tussen 7 en 11 uur hun grootste capaciteit. In feite verwacht ons lichaam dan een echte maaltijd. Alleen als we uitgebreid hebben ontbeten, kunnen we de dag energiek doorkomen. Daarnaast voorkomt een uitgebreid ontbijt dat we later overmatig veel trek (in zoet) krijgen. Begin de dag met een verse soep, een omelet (eventueel gevuld met gebakken tomaat, ui en restjes aardappelen of rijst van de dag ervoor), pannenkoeken of rijstepap.

Kies voeding die afvalstoffen afvoeren

Volgens de TCM heeft overgewicht te maken met een overmaat aan zogenaamde damp in het lichaam. Damp vertraagt de dynamiek, geeft een zwaar gevoel en leidt tot vet- en vochtophopingen. Bepaalde voedingsmiddelen zijn bijzonder goed geschikt om de damp af te voeren en het lichaam te reinigen. Voorbeelden zijn radijs, kardemom, waterkers, gierst, volkorenrijst, zeewier, miso, rettich, peulvruchten (behalve soja en sojaproducten).

Drink gekookt water

Door gekookt water te drinken zorg je ervoor dat je buik warm blijft. Warmte betekent beweging en dynamiek. Een dynamische vertering is onmisbaar als je gewicht wilt verliezen. Door warmte komen de verteringsprocessen weer op gang. Water of andere drankjes die uit de koelkast komen, blussen het verteringsvuur, waardoor het verteringsvuur zelfs kleine hoeveelheden aan voeding niet meer goed kan transformeren.

Vermijd rauwkostmaaltijden

Dit is een moeilijke gedachte, omdat we natuurlijk overal horen dat er veel rauwkost moet worden gegeten om af te vallen. De TCM heeft eer een andere visie op: als je een bord vol rauwkost eet, dan is dit een uitdaging voor je spijsverteringssysteem. Rauw voedsel koelt het verteringsvuur af. De vertering raakt vertraagt en voedingsmiddelen kunnen niet goed worden getransformeerd. Damp hoopt zich op. Je kunt rauwkost daarom beter als aanvulling op een warme maaltijd eten. Wat wel bevorderlijk is voor een goede vertering zijn veel verse keukenkruiden. Ook is een kleine salade van bijvoorbeeld rucola of witlof prima, mits je het als aanvulling op een warme maaltijd eet.

Omhels de bittere smaak

Bittere voedingsmiddelen zorgen ervoor dat we niet gaan overeten. Daarnaast drogen bittere voedingsmiddelen de ‘damp’ in het lichaam. Voeg bij elke maaltijd iets bitters toe, bijvoorbeeld een snufje geraspte citroenschil, rucola, witlof, radicchio.

Vermijd koemelkproducten

en een overmaat aan schapen- en geitenmelkproducten. Volgens de vijf elementen voeding zijn alle dierlijke melkproducten slijmvormend. Het spijsverteringsvuur verdrinkt er letterlijk in. Uiteindelijk ‘parkeert’ het lichaam het overtollige vocht op de heupen. Kies voor plantaardige alternatieven: rijstmelk, amandelmelk; maar pas op met sojaproducten!

Laat dieetproducten staan

Aan dieetproducten is veel gesleuteld om ze – volgens de Westerse diëtetiek – calorieën te onttrekken. Dit gaat ten koste van de smaak en van de gezondheid. Het lichaam is niet gemaakt om kunstmatige en sterk bewerkte voedingsmiddelen te herkennen en te kunnen verteren.

Verminder brood

Volgens de vijf elementen voeding is tarwe een heel slijmvormend graan. Broodmaaltijden leiden tot een opgeblazen gevoel. Daarnaast verzadigen ze niet voldoende. Als je brood wilt eten, eet het dan als aanvulling bij een soep of warme maaltijd. Spelt zuurdesembrood heeft de voorkeur boven tarwebrood. De tarwe is tegenwoordig van slechte kwaliteit.

Stimuleer je stofwisseling

Volgens de Westerse diëtetiek helpen veel kruiden en specerijen tegen schimmels en parasieten. Daar is de vijf elementen voeding het helemaal mee eens. Kruiden en specerijen stimuleren de spijsvertering. Een goed werkende spijsvertering zorgt ervoor dat vocht en damp helemaal niet kunnen ontstaan. Denk bij kruiden en specerijen aan bijvoorbeeld verse basilicum, oregano, kruidnagel, kurkuma, peterselie, anijs, vanille.

Zoetigheid

Vaak eten we niet omdat we echt trek hebben, maar omdat we ons vervelen of we boos of teleurgesteld zijn. Zoetigheid is vaak een troost of vervanging, omdat er op dat moment even niets anders zoets in ons leven of een bepaalde situatie is. Maak plezier, dans, stop met piekeren en omgeef je met mensen die je energie geven! Alle kunstmatige zoete voedingsmiddelen breken juist de energie af. Hoe meer behoefte aan zoet, hoe minder energie er is in het lichaam. Het lichaam schreeuwt letterlijk op energie.

Vermijden

  • Koude en afkoelende (yinne) voeding.
  • Koude drankjes met ijsklontjes.
  • Rauwe voeding.
  • Zuidvruchten en citrusvruchten.
  • Melk- en melkproducten.
  • Varkensvlees en worst.
  • Suiker en zoetigheid Alle vormen van toegevoegd suiker.
  • Te veel en/of te vet voedsel
  • Te veel fruit en vruchtensap
  • Haastige onregelmatige maaltijden
  • Overslaan van het ontbijt, of onvoldoende ontbijt
  • Eten ’s avonds na 20.00 uur
  • Voeding die met de magnetron is klaargemaakt.

Bronvermelding

Voor het schrijven van deze info heb ik onderstaande bronnen gebruikt.

  • Barbara Temelie, Het vijf elementen kookboek, Goed in je vel met de vijf elementen
  • Lesmateriaal van Jutha Koeler en haar boek ontbijt je fit
  • Harriet Beinfield & Efrem Korngold, Basisboek Chinese geneeswijze